::دڵ لەسەرخۆ چوونى پەى دەرپەى دەلیلى یارە هات::

ئاوێنه ماڵپه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری فه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رهه نگ و هونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری کوردی

دڵ لەسەرخۆ چوونى پەى دەرپەى دەلیلى یارە هات

دڵ لەسەرخۆ چوونى پەى دەرپەى دەلیلى یارە هات
عەقڵ و هۆش ئەى دڵ بکە حاذر، لەپێشە کارە هات
ون بوە لەو ڕۆژەوە لێوى حەیات ئەفزاتى دى
وادەبێ شەرم و حەیا، ئەى ئافەرین، ئاوى حەیات
بۆ وەفاکردن بەوەعدەى هاتنى بمرە، وتى
کەس نیە ئخطارى کا واهاتوە وادەى وەفات
تۆ کە دەرکەوتى، مەپرسە چیى بەسەر دێ جان و دڵ
حاڵەتى شەونم تەماشاکە بە وەقتى ڕۆژهەڵات
گەر لەتۆ دنیا بەرى بو، قەوم و خوێشت لێ بەرین
گەر بەراتى بو، هەموو عالەم بوە باب و برات
) الحذر) لەم چەرخى کەچبازە، بەڕوو چەرخانێک
چەندە سوڵتان و شەهى کرد و دەکا بێ دەست و مات
واعیظم پرسى، یەکێ شۆخانە جوابى دامەوە
وعظى چى؟! سەر لینگە دەستاڕێ کڕەى دەستاڕى هات
شێخ و گوڕڕەى مێزەرو نەقڵ و نوقوڵى هیچ و پوچ
من بە گوڕڕەى یار ئەسیرم، ئەو بە کۆڵێ توڕڕەهات
عەنبەرى سارا وتم زولفى، نەباتى میصرى لێو
زوڵفى ئاڵۆزا، وتى لێوى کە ناوى من نەبات
ئەو نەهاتن: دەردە، داغى ئەو نەهاتن: دەردەها
کەس بە دەردى من نەچێ، وەک من نەبێ توشى نەهات
جوان و شیرینە ئەگەر دنیا، لە ڕودا میهرەبان
وەردى خارە، شەهدى زەهرى مارە، عەهدى بێ پەبات
گەر بتى ئێمەت نەدیوە، بۆچى دوێنێ دەتپەرست؟
ئەى بوڕەهمەن، تۆ لەلات ئەمڕۆ کەچى وەک لاکە (لات(
چاویان، ئەم ئەهلى دنیایە، ئەوندە برسییە
پادشاکانى بەدەمدا یەک سەرى یەکتر دەبات
ئابڕو یەکجارى چونى غونچە یەک دەم خەندە بوو
گەر حەیات ئەى دڵ دەوێ، شیوەن کە ( مادام الحیات(
بەر خودایە و بەس، لە شەیگانى شەقى ( مەحوى ) پەناه
پەس لە غەدرى شەیگەنەت پیشە مەبە بەر کەس شکات

Writing at: 29 / 3 / 1391برچسب:شێعرکوردی,مه‌حوی,وینه,

Time: By: محمد پیش بینی| |

شمشادە ئەمە، یا قەدە، یا سەروى ڕەوانە؟

شمشادە ئەمە، یا قەدە، یا سەروى ڕەوانە؟
یا عەرعەرە یا نەخلى مرادى دڵ و جانە؟
داخۆ ئەمە ئەگریجەیە پەخشاوە بەسەردا؟
یا سونبولە کردویەصەبا زوڵفى بەشانە؟
ئاهوى خوتەنە جیلوە دەکاتن لە خەطادا
یاچاوى ڕەشى فیتنەگەرى سورمەکەشانە؟
ئەم مەى صیفەتى خون خۆرە وا نازک و سورە
یاقوتى لەبە، یا گوڵە، یا قوتى ڕەوانە؟
ناڵاندم و فەرموى کە ئەم ئاوازە حەزینە
یا مەحوى یە، یا بولبولەکەى فەصلى خەزانە

Writing at: 29 / 3 / 1391برچسب:شێعرکوردی,مه‌حوی,وینه,

Time: By: محمد پیش بینی| |

بۆسه‌ی ڕۆژگار

نیمه‌ ئاواڵێ له‌ گۆشه‌ی بێکه‌سی دا خه‌م نه‌بێ
چاکه‌ ئه‌و لێره‌ش وه‌فای هه‌ر ماوه‌، سایه‌ی که‌م نه‌بێ

لاپه‌ڕه‌ی ژینم هه‌موو هه‌ڵده‌یته‌وه‌ تێیدا نییه‌
باسی فرمێسک و هه‌ناسه‌ وشیوه‌ن و ماته‌م نه‌بێ

ڕۆژگاری سپڵه‌ بۆ من بۆسه‌یه‌کی نایه‌وه‌
نه‌مدی هه‌ر تیرێکی ده‌یهاوێ، به‌ره‌و سینه‌م نه‌بێ

ڕه‌نجی دووری دلبه‌رم بۆ کوشتنی من کافی یه‌
گەر لە دنیادا ئەمن هیچ مەینەتی دیکەم نەبێ

کوا ده‌زانێ چه‌ند په‌رێشان و په‌شێوه‌ حاڵی من ؟
ئه‌و که‌سه‌ی گیرۆده‌یی ئه‌گریجه‌ و په‌رچه‌م نه‌بێ

ڕه‌مزی دڵداری له‌ زینێ فێر نه‌بوو یارم ده‌نا
کوا ئه‌وینداری وه‌فاداری وه‌کو من، مه‌م نه‌بێ ؟

کیژی شاریمان له‌خۆی وه‌رگرتووه‌ چارشێوی ڕه‌ش
داخه‌که‌م نه‌مدی له‌وێ مانگێکی ده‌وره‌ی ته‌م نه‌بێ

شادی جارێکی به‌ میوانی نه‌هاتۆته‌ دڵم
ڕه‌نگه‌ خه‌ڵوه‌تخانه‌یی خه‌م شوێنی نامه‌حره‌م نه‌بێ

خۆم ده‌سووتێنم هه‌تا به‌زمی خه‌ڵک ڕۆشن بکه‌م
کێ له‌ ڕێی خه‌ڵکا وه‌کوو شاعیر ده‌سووتێ، شه‌م نه‌بێ

"هێمن"

Writing at: 29 / 3 / 1391برچسب:بۆسه‌ی ڕۆژگار,شێعر کوردی,هێمن,

Time: By: محمد پیش بینی| |

به جیلوه ی عه کسی تۆ یه دڵ که وا سه رمه ست و خه ندانه

به جیلوه ی عه کسی تۆ یه دڵ که وا سه رمه ست و خه ندانه
به یادی تۆ وه کوو توتی ، زوبانم شککه ر ئه فشانه

به شه و قی تۆیه مه سروری ، له دووری تۆ یه ره نجووری
گه هێ گه ر خه نده پڕ لێوه ، ده مێ گه ر دیده گریانه

ڕژا سه د دانه ئه شکی ئاڵی چاوی من به سه ر عه کسا
که شایسته ی نیثاری سوره تی تۆ له عل و مه رجانه

ئه گه ر گاهێ به یادم که ی ، گه لێ موشکل نیه چاوم
نه وازش عاده ت و شێوه ی نه تیجه ی شاهی مه ردانه

فه ره ح هات و ئه له م ده ر چوو ، جه فا رۆیی نه ما ماته م
به ڵێ ڕاکردنی ڕێوی له شێری شه رزه ئاسانه

ته شه ککور لازمه ئه وڕۆ له سه ر ناری له بۆ باری
که ته ختی دڵ ئیقامه تگاهی جیلوه ی جانی جانانه

Writing at: 29 / 3 / 1391برچسب:شێعرکوردی,ناری,وینه,

Time: By: محمد پیش بینی| |

چاوەکەم من بۆیە دایم کارو پیشەم زارییە

چاوەکەم من بۆیە دایم کارو پیشەم زارییە

حاکمی چاوت لەگەڵ من مایلی غەدارییە

شۆڕش و ناڵینی کەس بێ وەجھو بێ عیللەت نییە

ئاھی من فەریادی بولبول ئیشی بێ غەم خوارییە

من ھەر ئەو رۆژە دەسم شۆری لەڕۆحی خۆم کەدیم

حەزرەتی خوون خواری ئەبرۆت مەشرەبی خوونخوارییە

گەر دەپرسی بۆچی بێ نەشئەو مەلوول و عاجزی

روومەتی زەردم عەزیزم شاھیدی بێ بارییە

کەم بە خەندە بێ بەلامۆ حەیفە تەعنەم لێ دەدەی

لێم گەڕێ توبێ و خودا ئەم جارە دەردم کارییە

دڵ لەشامی پەرچەمی رووتا بەدایم بێ خەوە

چونکە کێشکچی لەشەودا عادەتی بێدارییە

حیکمەتی پڕ مەسئەلەی کوڵمت لەبۆ کێ حەل دەبێ؟

ھەر سەحیفە سەد ئیشارەو رەمزی تێدا جارییە

خاڵی رووخسارت ھیدایەت بەخشە، شەرحی زوڵفەکەت

قازی ئاسا حاشیەی ئەگریجەگەکانت لارییە

رووت وەکوو ئاتەش موژەت وەک شیشە ئەبرۆت قیمەکێش

میڕوەحەت زولف و کەبابت جەرگی پارەی نارییە

Writing at: 10 / 3 / 1391برچسب:چاوەکەم من بۆیە دایم کارو پیشەم زارییە,شێعر کوردی,ناری,

Time: By: محمد پیش بینی| |

نەمردم من ئەگەر ئەمجارە بێ تۆ

نەچم،شەرتبێ،هەتا ئەم خوارە بێ تۆ

دەروونم خاڵی یە،وەک نەی دەناڵێ

هەوارێکی چ پڕ هاوارە بێ تۆ

بیناییم کوێرە،هەڵنایێ بە ڕوی کەس

موژەم یەک یەک دەڵێی بزمارە بێ تۆ

هەموو ئەعضایی ناڵینم دەناڵێ

سەراپام میثلی مۆسیقارە بێ تۆ

قەسەم بەو شەربەتی دیداری پاکت

شەرابم عەینی ژەهری مارە بێ تۆ

لە کن تۆ خاروخەس گوڵزارە بێ من

لەکن من خەرمەنی گوڵ خارە بێ تۆ

لەکن من با وجوودی ناس و ئەجناس

کەسی تێدانییە ئەم شارە بێ تۆ

هەتا تۆم ئاشنا بوی،ئاشنام بوون

ئەمێستا مووبەمووم ئەغیارە بێ تۆ

هەموو رۆژێ لەتاو هیجرانی ئەمساڵ

تەمەننای مردنی پێرارە بێ تۆ

لە حەسرەت سەرووی قەدت چاوی(نالی)

دوو جۆگە،بەڵکو دوو روبارە بێ تۆ

نالی

Writing at: 1 / 3 / 1391برچسب:نەمردم من ئەگەر ئەمجارە بێ تۆ,شێعر کردی,نالی,

Time: By: محمد پیش بینی| |

سواره‌ ئیلخانی زاده‌

ژياننامه سواره ئيلخانی زاده

خوێندوه‌ی شيعری (شار) ی سواره‌ی ئيلخانی زاده


چه‌ند نموونه‌ له‌ هۆنراوه‌کانی مامۆستا سواره‌ی ئێلخانیزاده

جوتیار تۆفیق هه‌ورامی


شیعری «دووی ڕێبه‌ندان»ی سواره‌ی ئێلخانیزاده‌ و چه‌ند سه‌رنجێک


سواره‌ی ئێلخانی‎زاده و چاپی به‌رهه‌مه‌کانی‌   بریا کاکه‌سووری
ژياننامه سواره ئيلخانی زاده

“ كاكه‌ سوار“ كوڕی ئه‌حمه‌دئاغای ئیلخانی زاده‌ له‌ ساڵی 1937 له‌ دێی تورجان له‌ دایك بووه‌. پاش ساڵێك له‌ گوندی قه‌ره‌گوێز نیشته‌ جێ ده‌بن. سواره‌ خوێندنی سه‌ره‌تایی له‌ لای ماموستای تایبه‌تی ده‌ست پێ كردووه‌ و پاشان له‌ بۆكان و ته‌ورێز درێژه‌ی به‌ خوێندن داوه‌ و له‌ زانستگای تاران باوه‌ڕنامه‌ له‌ بواری ماف دا وه‌رگرتووه‌.

شێعرو نووسراوه‌كانی له‌ گۆواره‌ به‌ ناوبانگه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی ئێران سخن و كوردستاندا چاپ كراون, ئه‌وجا له‌ به‌شی كوردی ڕادیۆ تاران دامه‌زراوه‌ و بۆته‌ به‌رپرسی به‌رنامه‌ی تاپۆبۆمه‌لێڵ. له‌و ڕێگایه‌وه به‌شێك له‌ جوانترین شاكاره‌كانی ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ ده‌نگێكی گه‌رم و شێوه‌یكی وه‌ستایانه‌ بڵاوكردۆته‌وه, ئه‌وه‌ش له‌ كات و زه‌مانێكدا كه‌ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌ر شتێك به‌ زمانی كوردی زیندان و جه‌زره‌به‌ی له‌ دوا بووه‌.

له‌ شه‌وه‌زه‌نگی بێ ده‌نگی دا له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان شێعرو په‌خشانه‌كانی به‌ تایبه‌ت له‌ ناو لاوه‌كاندا بیروهزر دروست ده‌كا!

“ خه‌وه‌به‌ردینه‌ , شار, كچی به‌یان“ ئه‌سكه‌نده‌ر شاخی هه‌یه‌, كه‌ویار“ تاكه‌ شێعر و په‌خشانی به‌ناوبانگن, شانۆنامه‌ی “ سه‌یده‌وان“ و لێكۆڵینه‌وه‌كانی له‌ مه‌ڕ ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ تایبه‌ت ئه‌ده‌بیاتی زاره‌كی كوردی له‌ ته‌ك شێعره‌كانی فارسی دا هێزوتوانای شاعیر و نووسه‌ر و رۆشنبیرێك ده‌نووینن كه‌ جێگای هه‌رده‌م سه‌وز ده‌مێنێ.

تاپۆبۆمه‌لێڵ له‌ تاران و رۆژێك له‌ رۆژان له‌ به‌غدا دوو پروگرامی به‌پێز و ڕه‌نگین بوون كه‌ له‌ هه‌ر دووك لا باشترین ده‌نگه‌كانی شێعر و ئه‌ده‌بیاتی كوردیان بڵاو ده‌كرده‌وه, له‌وێ كوردستان موكریانی و عه‌بدوڵا په‌شێو ده‌نگیان هه‌ڵده‌بڕی, لێره‌ش عه‌لی حه‌سه‌نیانی و فاتخ شێخ ئولئیسلامی!

سواره‌ ئیلخانی زاده‌(سواره‌), عه‌لی حه‌سه‌نیانی(هاوار) و فاتح شێخ ئولئیسلامی(چاوه) سێ چوكڵه‌ی شێعری نوێی كوردی له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان پێکده‌هێنن و ئه‌وانه‌ له‌ گه‌ڵ عومه‌ر سوڵتانی(وه‌فا) مه‌یدانی شێعری كوردییان پان و به‌رینتر و ڕه‌نگین تر کرد!

سواره‌ به‌ منداڵی دووچاری نه‌خۆشی ده‌بێ و پاش سێ ساڵ له‌ جێگادا كه‌وتن, ژیان له‌ ئامێز ده‌گرێته‌وه, به‌ڵام ژان له‌ هه‌موو ساڵه‌كانی ژیانیدا له‌ گه‌ڵی گه‌وره‌ ده‌بێ! زیندان و زیندانبانه‌كانی ڕژیمیش له‌شی تێك ده‌شكێنن, هه‌تا سه‌رئه‌نجام له‌ نێوان ڕێگای ئێداره‌ی ڕادیۆ و ته‌له‌وزیۆن و ماڵه‌كه‌یدا له‌ لایه‌ن هاوكارێكی خۆیه‌وه به‌ر ماشێن ده‌درێ و چه‌ند رۆژ پاشان له‌ زستانی 1354(1975) دواده‌مه‌كانی ژیانی ته‌واو ده‌كا و به‌ره‌ و بۆكان ده‌یگه‌ڕێنه‌وه‌ و له‌ گومبه‌زی گوندی حه‌مامیان له‌ سه‌ر به‌رزاییكی وه‌ك ناله‌شكێنه‌ به‌خاكی ده‌سپێرن, زیره‌ك و سواره‌ له‌ سه‌ر دوو به‌رزاییه‌وه‌ ده‌ڕواننه‌ یه‌ك .سواره‌ی ژین كورت به‌ ته‌مه‌ن درێژی له‌ ناو فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بیاتدا ده‌مێنێته‌وه, به‌ تایبه‌ت ئه‌ده‌بیاتی گه‌له‌كه‌ی خۆیدا.

ئه‌وه‌ش بگوترێ تاقانه‌ كوڕی سواره‌ له‌ ته‌مه‌نێكی كورتدا له‌ هوله‌ند دڵی له‌ وه‌ستان ده‌كه‌وێ وداستانێكی تراژیك وه‌ك سه‌یده‌وان به‌ چه‌شنێكی تر له‌ یاددا دروست ده‌كا.

ژیانی ڕێڕه‌وانی شێعری نوێی كوردی خۆی رۆمانێكی دڵته‌زین ده‌نوێنێ, دوای سواره‌، عه‌لی حه‌سه‌نیانی له‌ پاش ژیانێكی پڕ ئازار له‌ هه‌نده‌ران دڵی له‌ وه‌ستان ده‌كه‌وێ و ته‌رمه‌كه‌ی خاكی دانمارك دیگرێته‌ خۆی. “چاوه‌“ش كه زه‌مانێك ده‌نگی هه‌ڵده‌بڕی و بۆ هه‌موو کوردستان هاواری ده‌كرد: “ فه‌رشی ماڵه‌كه‌م پڕی خشت وخاڵ و ڕاته‌كاندنی گه‌ره‌كه‌“, ئه‌مرۆ هه‌ر چوار سووچی فه‌رشی ماڵه‌كه‌ی به‌رداوه‌ و ڕه‌نگه‌ ئاوڕ لێ دانه‌وه‌ش لای گران بێ، وه‌فاش پاش ئازارێکی چه‌ند ساڵه‌ ژیانی کۆتایی پێهات. یادیان گه‌رم و زیندوو.

               برایم فه‌رشی

به‌رهه‌می چاپكراو

-         خه‌وه‌ به‌ردینه‌ ( سه‌رجه‌می شێعره‌كانی كوردی و فارسی)

-         تاپۆ و بوومه‌لێڵ(به‌رهه‌می پێشكه‌شكراو له‌ ڕادیو كوردی تاران)

Writing at: 1 / 3 / 1391برچسب:سواره‌ ئیلخانی زاده‌,

Time: By: محمد پیش بینی| |

سه‌عید نه‌جاری (ئاسۆ)

محه‌مه‌د سه‌عید نه‌جاری «ئاسۆ»

له‌ جۆزه‌ردانی ساڵی 1335 (1956) له‌ ئاوایی ساروقامیش به‌شی فه‌یزوڵابه‌گی بۆكان له‌ دیك بووه‌. خۆی ده‌ڵێ: « باوكم مه‌لایه‌, پێش چوونه‌ قوتابخانه‌ له‌ گه‌ڵ كتێب و قه‌ڵه‌م و جه‌وهه‌ر ئاشنا بووم, به‌ تایبه‌ت كتێبی كوردی.» له‌ گوندی ساروقامیش وشاری سه‌قز وبۆكان ده‌رسی خوێندووه‌ و سڵی 1355 (1976) بۆته‌ ماموستای قوتابخانه‌ له‌ ئاویی جامه‌رد. ساڵی 1371 (1992) لیسانسی ئه‌ده‌بیاتی فارسی له‌ زانستگی ورمێ وه‌رگرتووه‌ وپاشان ساڵی 1378 (1999) له‌ زانستگی ئازادی ته‌ورێز بۆ ده‌وره‌ی فه‌وقی لیسانس وه‌رگیراوه‌. خۆی له‌ نامه‌یه‌كدا ده‌ڵێ: « زمانی كوردیم پێ له‌ هه‌موو ئه‌و زمانانه‌ی كه‌ به‌ ده‌رس خویندوومن فارسی, ئینگلیسی وعه‌ره‌بی خۆشتر بووه‌. به‌خته‌وه‌رم ئه‌گه‌ر به‌ شاعیرێكی كوردم حساب كه‌ن. پێموایه‌ زمانی زگماكی باشترین كه‌ره‌سه‌ی ده‌ربذینی هه‌ستی شاعیرانه‌یه‌, به‌ڵام ناو به‌ناو شیعری فارسیم گوتوه‌, ئه‌ویش هی ئه‌وه‌ بووه‌ خوێنه‌ركه‌م فارس بووه‌.» هه‌روه‌ها سه‌عید نه‌جاری ده‌ڵێ: « سێ كوڕم هه‌ن و سێ كتێبیشم نووسیوه‌.» سه‌عید وه‌ك ماموستا له‌ خوێندگه‌كانی ناوه‌ندی بۆكان ده‌رس ده‌ڵێته‌وه‌ و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی بۆكانه‌ و له‌ گۆواره‌ كوردیه‌كانی ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ به‌رهه‌مه‌كانی چاپ كراوه‌ و به‌شداری كۆڕ وكۆمه‌ڵ وكونگره‌كانی پێك هاتوو له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان بووه‌. به‌رهه‌مه‌كانی بریتین له‌ :

ته‌وژمی خه‌یڵ(كۆمه‌ڵه‌ شیعر)چاپی تابش ساڵی 1368 ته‌ورێز!

گه‌زیزه‌(كۆمه‌ڵه‌ شیعر) ساڵی 1378 چاپی شعاغ ته‌ورێز)

نه‌ورۆز (شیعر) ئاماده‌ی چاپ!

رثبوار(رۆمان) ئاماده‌ی چاپ.

Writing at: 1 / 3 / 1391برچسب:سه‌عید نه‌جاری (ئاسۆ),

Time: By: محمد پیش بینی| |