چاوه که م دیسان نیشانه ی تیری موژگانم مه که
حه یفه بێ سوچ و قه باحه ت ،تیره بارانم مه که

مه رهه می ده ردی گرانم وا له شیشه ی رووت دا
روو له من که ،رهنموونی ماڵی لوقمانم مه که

ده ردی من ده ردێ گرانه، ئه ی طه بیبی میهره بان
زه حمه تی ناحه ق مه کێشه ،تازه ده رمانم مه که

ڕه هزنی زولفت بفه رموو لێم گه ڕێ بێم و بڕۆم
بێ نه وام و ئاره زووی ئازار و لێدانم مه که

تاقه تی باری په رێشانی فیراقت موشکیله
دوور له ڕووی تۆ هه روه کوو زولفت په رێشانم مه که

بۆ ده که ی مه نعم له باغی وه صلی خۆت تو بیو خودا
شێت و سه ر گه ردان و وێڵی ده شت و مه یدانم مه که

دامه خه دوگمه ی یه خه ی سینه ت به سه ر په نجه ی حه یا
بێ وه فا : مه حرومی سه یری باغی سێوانم مه که

خاڵی شینت ده رخه تا بازاڕی شینم بێته وه
بۆ ڕه واجی حوسنی خۆت بێ شین و گریانم مه که

زوڵمه تی زوڵفت ده سا لاده له سه ر کوڵمت ده مێ
بێ نه صیبی شه وق و شوعله ی ماهی تابانم مه که

من به شه ر عه ن موسته حه قم بۆ زه کاتی حوسنی تۆ
تۆ که صاحیب ده و ڵه تی ، بێ به ش له ئیحسانم مه که

پێ ی وو تم: ناری چه به حسی شه رع و راوو رێوی یه
گه ر به حاته م بم و راوه ی نیعمه ت و نانم مه که

له‌و ده‌مه‌ی را دڵم لێی داوه‌ بۆ ژووان
من دێوانه‌ی چاوی جوانم چاوی جوان
گه‌رچی خه‌ڵکی وڵاتی چاو جوانانم
چاوی جوانم نه‌دی تێر به‌ چاوم
هه‌تا لاوبووم چاوی جوانم لێ ون بوو
په‌چه‌و رووبه‌ند و چارشێوم دووژمن بوو
ئێسته‌ پیرم که‌و توومه‌ ئاویلکه‌
چاوی جوانم لێ وون ده‌کا چاویلکه‌

ما مۆستا هێمن

بـــــه‌ ئومێدی بــــــه‌هاری وه‌ســــڵه‌كه‌ی تـــــــۆ

لـــــــه‌ هه‌وری دیده‌ هـــه‌ر بارانه‌ ئیمشــــــــــه‌و

ئه‌گه‌ر هاتی ته‌نیا وه‌ره‌ !
ئه‌و بارانه‌ په‌ستم ده...‌کا
که‌ ڕه‌شه‌بای له‌گه‌ڵدابێ
په‌ست ده‌بم به‌و گوڵه‌ گه‌نمه‌ی
له‌گه‌ڵ ژه‌نگا
په‌نجه‌یان تێک هه‌ڵکێشابێ !
ئه‌ی بارانی ساڵی نه‌هات :
ئه‌گه‌ر هاتی ته‌نیا وه‌ره‌ !
بێ ڕه‌شه‌باو بێ ده‌نگ وه‌ره‌
ئه‌ی گوڵه‌گه‌نمی زێڕ کفتم :
* * *
ئه‌گه‌ر هاتی ته‌نیا وه‌ره‌
هه‌روه‌ک له‌ناو دڵما ته‌نیای
سه‌رینه‌که‌م بۆ دوو که‌سه‌
دوو کورسی تامه‌زرۆم هه‌یه‌
دوو پیاڵه‌شم هه‌یه‌ بۆچای !
* * *
کاتێ به‌ ته‌نیا دێیته‌ لام
مه‌مکی دایکم
سواری پشتی چیاکان ده‌بێ
چیاکانیش دێن
ده‌رگه‌ی ژووره‌ خه‌مگینه‌که‌م ده‌که‌نه‌وه‌
ناوچه‌وانی ده‌رکراوم
ماچ ده‌که‌ن و ده‌یسڕنه‌وه‌

مه‌یخه‌ره‌ ژێر پێته‌وه‌ ،گه‌ر حه‌ز ئه‌که‌ی ژیر بێتـــــــــه‌وه‌
دڵ که‌ منداله‌ شه‌کر خه‌نده‌ی له‌بت چـــاری ئــــه‌کـــــــــا

مرغی دڵ برژا له‌به‌ر قرچه‌ی هه‌تاوی فرقـــــــــــــــنت
تاوه‌کو که‌ی داوی زوڵفیشت گرفتاری ئه‌کــــــــــــــــــــا

طوطی دوکانی حوسنت بلبلی طبعی منــــــــــــــــــــــی
خسته‌ نێو به‌ندی طماع و فێری بازاڕی ئـــــــــــه‌کـــــــا

مه‌ستی باده و چاوی ئه‌وم و پێم ئه‌لێ مه‌ستی مه‌یـــــــــه‌
سه‌یر که‌ن که‌ن بوختانی ناحه‌ق چۆن به‌له‌ب جاری ئه‌کا

بێره‌ مه‌یدانی فصاحت ئه‌سپی خــــــۆت لنگده‌ (حه‌ریــق)
تابزانم کێ به‌شعرت صحبت بازتی ئــــــــــــه‌کــــــــــــا

_______________________________

(1)لب : لێو ،واته‌ دڵم وه‌کو مندالێک وایه‌ هه‌رده‌م به‌دواتا ده‌گریێ تۆش گه‌ر ده‌ته‌وێت ئه‌و دڵه‌م ژیر بێته‌وه‌ هیچی دیکه‌ نه‌گریێ ،مه‌یخه‌ره‌ ژێر پێته‌وه‌ و فه‌رامۆشی مه‌که‌ دڵی من به‌ خه‌نده‌ی لێوت ژیر ده‌بێته‌وه‌ .

(2) دڵ وه‌کو باڵنده‌یه‌ک وایه ئیستا لێت جیا بۆته‌وه‌ خه‌ریکه‌ له‌به‌ر قرچه‌ی گه‌رما ده‌برژێ له‌به‌ر گه‌رمی ،
تۆش هه‌تا که‌ی به‌ زوڵفه‌کانت داو بۆ ئه‌و دڵه‌ی باڵنده‌ی من ئه‌نه‌یته‌وه‌ .

(3) واته‌ من له‌ به‌ر دارگای جوانی تۆ دا شیعری جوان و دڵڕفێن ده‌لێم ، یاخود ده‌بێته‌ هـــۆی ئه‌وه‌ی هۆنراوه‌یه‌کی جوان بلێم یاخود ده‌بێته‌ سه‌ر چاوه‌ی ئیلهامی من لــــه‌ هۆنراوه‌ گوتن ،به‌وه‌ش منی خسته‌ نێو به‌نده‌ی ته‌ماع و فێری کرین و فرۆشتنی کـــردم ، که‌واته‌ تۆ دوکاندارشـــتی جوان ده‌فرۆشی، منی کڕیار
به‌هۆنراوه‌ی جوان دڵفرێن

(4) مه‌ستی : خۆشه‌ویستی ،مه‌ی :شه‌راب ، بوختان قسه‌ی ناهه‌ق .
واته‌ من ئه‌شق و خۆشه‌ویستی جاوی ئه‌وم که‌چی ئه‌و پێم ده‌لێت مه‌ستی ئاره‌قی ، وه‌رن سه‌یر بکه‌ن
چـۆن به‌لێوه‌کانی ئــــه‌و بوختانه‌م پێ ده‌کات .

(5) فه‌ساحه‌ت:زمان پاراو، صحبت ‌ :گفتو گۆ ، بازی :ئینجا
واته‌ حه‌ریق وه‌ره‌ مه‌یدانی زمانی پاراوی ئه‌و ئه‌وه‌ی له‌ تواناتدا هه‌یه‌ بیکه‌ یاخود زمانی پاراوت بخه‌ گه‌ر ،
ئه‌ینجا بزانم کێ هه‌یه‌ سان له‌ شانی هۆنراوه‌ت بدات و وه‌کو تـــــــۆ هۆنراوه‌ی بڵێـــــت

ای رقیب Hey Guard / Ey Reqîb که اکنون آن‌را «ای دشمن» ترجمه می‌کنند، سرود رسمی حکومت اقلیم کردستان عراق است.

این سرود توسط شاعر کرد یونس رئوف دلدار (۱۹۱۸-۱۹۴۸) در زندان حکومت وقت عراق در سال ۱۹۳۸ سروده شده‌است. اصل این سرود به گویش سورانی سروده شده ولی بعدها به صورت گویش کرمانجی نیز درآمده‌است و برای اولین بار در جمهوری مهاباد مورد استفاده قرار گرفت. اهمیت این سرود به حدی است که طی چند دهه گذشته تمام احزاب جدی و قدرتمند کرد -در هر چهار بخش کردستان- آن را بعنوان سرود ملی کردستان پذیرفته‌اند. در این میان تنها برخی احزاب کم اهمیتر مانند جمعیت اسلامی کردستان عراق و طیف‌های پنج گانه کومله هنوز در برابر آن مقاومت میکنند.


متن اصلی سرود « ئهٔ ره‌قیب » به کردی و ترجمه فارسی

متن به کردی سورانی:
ئەی‌ رەقیب ھەر ماوە قەومی کورد زمان         نایشکێنێ دانەریی تۆپی زەمان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە         زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان
ئێمە ڕۆڵەی ڕەنگی سوور و شۆڕشین         سەیری کە خوێناوییە ڕابردوومان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە         زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان
لاوی کورد ھەستایە سەر‌ پێ وەک دلێر         تا بە خوێن نەخشی بکا تاجی ژیان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە         زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان
ئێمە رۆڵەی میدیا و کەیخوسرەوین         دینمان، ئایینمان ھەر نیشتمان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە         زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان
لاوی کورد ھەر ‌حازر و ئامادەیە         گیان فیدایە، گیان فیدا، ھەر گیان فیدا
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە         زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان

متن به کردی سورانی و به الفبای لاتین کردی:
Ey reqîb her mawe qewmî kurd ziman         Nayşikênê danerî topî zeman
Kes nellê Kurd mirduwe، Kurd zînduwe         Zînduwe qet nanewê allakeman
Ême rolley rengî sûr u şorrişîn         Seyrî ke xwênawiye rabirdûman
Kes nellê Kurd mirduwe، Kurd zînduwe         Zînduwe qet nanewê allakeman
Lawî Kurd hestaye ser pê wek dilêr         Ta be xwên nexşî deka tacî jiyan
Kes nellê Kurd mirduwe، Kurd zînduwe         Zînduwe qet nanewê allakeman
Ême rolley Mîdya u Keyxusrewîn         Dînman، ayînman her niştiman
Kes nellê Kurd mirduwe، Kurd zînduwe         Zînduwe qet nanewê allakeman
Lawî Kurdî her hazir u amadeye         Gyan fîdaye، gyan fîda، her gyanfîda
Kes nellê Kurd mirduwe، Kurd zînduwe         Zînduwe qet nanewê allakeman

متن به کردی کرمانجی:
Ey reqîb her، maye qewmê Kurd ziman         Naşikê û danayê bi topê zeman
Kes nebê Kurd dimirin، Kurd jîn dibin         Jîn dibin qet nakeve ala Kurdan
Em xortên rengê sor û şoreşin         Seyr bike xwîna tiya me da rijand
Kes nebê Kurd dimirin، Kurd jîn dibin         Jîn dibin qet nakeve ala Kurdan
Lawê Kurd rabûye ser pê، wek şêran         Ta bi xwîn nexşîn bike tacî jiyan
Kes nebê Kurd dimirin، Kurd jîn dibin         Jîn dibin qet nakeve ala Kurdan
Em xortên Medya û Keyxusrewin         Dîn îman û ayînman, her niştiman
Kes nebê Kurd dimirin، Kurd jîn dibin         Jîn dibin qet nakeve ala Kurdan
Xortên nûh tev hazir û amadene         Can fîdane can fîda, her can fîda
Kes nebê Kurd dimirin، Kurd jîn dibin         Jîn dibin qet nakeve ala Kurdan

متن به کردی زازاکی:
Ey reqîb her mendo qewmê kurdziwanî         Nêşikîno, nêkuwno bi topa zemanî
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno         Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Ma domanê rengê sûr û şoreş îme         Temaşeke, gonin o ravêrdeyê ma
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno         Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Lajê kurdî vaşto ra payan zê çêran         Ta bi gonî bineqişne tacê cuyane
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno         Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Ma domanê Medya û Keyxusrew îme         Dîn îman, ayînê ma her welato
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno         Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Lajê kurdî her hazir û amade yo         Canfeda yo canfeda, her canfeda
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno         Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma



متن به فارسی:

قوم کُرد همچنان با نشاط و سرزنده است

گردش چرخ زمانه نمی‌تواند او را به تسلیم وادارد.

چه کسی می‌گوید کُرد مرده است؟ کُرد زنده است.

زنده‌ایم و پرچممان هرگز برنخواهد افتاد.


جوانان کُرد دلیرانه بپاخاسته‌اند

تا با خون خود تاج زندگی را رنگین نمایند

چه کسی می‌گوید کُرد مرده است؟ کُرد زنده است.

زنده‌ایم و پرچممان هرگز برنخواهد افتاد.


ما فرزندان ماد و کیخسرو ایم

کُرد و کُردستان، دین و آیین ما است

چه کسی می‌گوید کُرد مرده است؟ کُرد زنده است.

زنده‌ایم و پرچممان هرگز برنخواهد افتاد


ما فرزندان رنگ سرخ انقلابیم

بنگر گذشته‌مان را که چقدر خونین است.

چه کسی می‌گوید کُرد مرده است؟ کُرد زنده است.

زنده‌ایم، و پرچممان هرگز برنخواهد افتاد


فرزندان کُرد حاضر و آماده‌اند

جان فدایند و جان فدا باقی خواهند ماند

چه کسی می‌گوید کُرد مرده است؟ کُرد زنده است.

زنده‌ایم و پرچممان هرگز برنخواهد افتاد.

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تاقەت شی جە لام واتم ئەی هارە----بەمەودای ئەڵماس بای پارە پارە
تۆ دەستەی شیرین دەستە کێشتەن----ئاواتت بڕیان ناڵەی چێشتەن
تۆپەنجەی شێرین کەفتەنت وەسەر------چی؟ساڕێش نەبی زامانی خەتەر
بامن بناڵوو ڕوان تا شەوان------------زەدەی ‌هێجرانم ،دەردم بی دەوان
هارەی هەراسان،هەردەی هەردەگێڵ-----کەم دەور دەنە وێت چوون دێوانەی ویڵ
ئانە شێرێنەن دوڵبەر دوڵستان---------- دڵ لێت مەسانۆ بە مەکرو داستان
بە بەین وبەقاش هیچ مەبە خەرە-------جەفاش سەد بارەن، وەفاش یەک زەڕە
جەنی کەس تاسەر هەرگیز یار نێەن------یاری ساحێب شەرت وەفادار نێەن
کاتێ مەزانی هۆر ئێزا بە قەس---------چوون بی بەینەتان جەتۆش کێشا دەس
شی بەماواو وێش تەشریف بەردەوە------تۆش ئاستی وەلای داخ ودەردەوە
کۆتایی سەداو نەعرەتەو دەنگت --------بی قێمەت گنای ،کەساس بی سەنگت
بەدڵەی پر سۆز مەینەت بارەوە--------پێچێای بەدەرد دووری یارەوە
ئەوسا چەنی زام بێ دەوای خەتەر-----مات مەبی بی دەنگ جە (سەیدی)بەتەر

ماموستا صه یدی هه ورامی

گووتم ئەی بولبولی غەمگینی دڵان
مەناڵێنە لەدەست داو و لەدەست بەن
بزانـە تـۆ ، ئـەوەی ئەهـلی هـونـەر بـێ
دەبـێ یا دەسـت بەسەر یا دەربەدەر بێ
هـونەرمـەند و ژیـانـی خـۆش مـەحاڵـە
هونەرمـەند ڕەنجـەڕۆیـە ، ژیـنـی تـاڵە

چ ئینسافە ئەمن بەو دەنگە خۆشەم
ئەسیر و دیل و زیندانی و خامۆشم
بەڵام ئێستا قەڵی روو ڕەش لە گوڵزار
بە قاڕە قاڕ رێدەدا گۆی خەڵکی ئازار
هـونەرمـەند و ژیـانـی خـۆش مـەحاڵـە
هونەرمـەند ڕەنجـەڕۆیـە ، ژیـنـی تـاڵە

شیعری هێمنی موکریانی

دڵ لەسەرخۆ چوونى پەى دەرپەى دەلیلى یارە هات
عەقڵ و هۆش ئەى دڵ بکە حاذر، لەپێشە کارە هات
ون بوە لەو ڕۆژەوە لێوى حەیات ئەفزاتى دى
وادەبێ شەرم و حەیا، ئەى ئافەرین، ئاوى حەیات
بۆ وەفاکردن بەوەعدەى هاتنى بمرە، وتى
کەس نیە ئخطارى کا واهاتوە وادەى وەفات
تۆ کە دەرکەوتى، مەپرسە چیى بەسەر دێ جان و دڵ
حاڵەتى شەونم تەماشاکە بە وەقتى ڕۆژهەڵات
گەر لەتۆ دنیا بەرى بو، قەوم و خوێشت لێ بەرین
گەر بەراتى بو، هەموو عالەم بوە باب و برات
) الحذر) لەم چەرخى کەچبازە، بەڕوو چەرخانێک
چەندە سوڵتان و شەهى کرد و دەکا بێ دەست و مات
واعیظم پرسى، یەکێ شۆخانە جوابى دامەوە
وعظى چى؟! سەر لینگە دەستاڕێ کڕەى دەستاڕى هات
شێخ و گوڕڕەى مێزەرو نەقڵ و نوقوڵى هیچ و پوچ
من بە گوڕڕەى یار ئەسیرم، ئەو بە کۆڵێ توڕڕەهات
عەنبەرى سارا وتم زولفى، نەباتى میصرى لێو
زوڵفى ئاڵۆزا، وتى لێوى کە ناوى من نەبات
ئەو نەهاتن: دەردە، داغى ئەو نەهاتن: دەردەها
کەس بە دەردى من نەچێ، وەک من نەبێ توشى نەهات
جوان و شیرینە ئەگەر دنیا، لە ڕودا میهرەبان
وەردى خارە، شەهدى زەهرى مارە، عەهدى بێ پەبات
گەر بتى ئێمەت نەدیوە، بۆچى دوێنێ دەتپەرست؟
ئەى بوڕەهمەن، تۆ لەلات ئەمڕۆ کەچى وەک لاکە (لات(
چاویان، ئەم ئەهلى دنیایە، ئەوندە برسییە
پادشاکانى بەدەمدا یەک سەرى یەکتر دەبات
ئابڕو یەکجارى چونى غونچە یەک دەم خەندە بوو
گەر حەیات ئەى دڵ دەوێ، شیوەن کە ( مادام الحیات(
بەر خودایە و بەس، لە شەیگانى شەقى ( مەحوى ) پەناه
پەس لە غەدرى شەیگەنەت پیشە مەبە بەر کەس شکات

شمشادە ئەمە، یا قەدە، یا سەروى ڕەوانە؟
یا عەرعەرە یا نەخلى مرادى دڵ و جانە؟
داخۆ ئەمە ئەگریجەیە پەخشاوە بەسەردا؟
یا سونبولە کردویەصەبا زوڵفى بەشانە؟
ئاهوى خوتەنە جیلوە دەکاتن لە خەطادا
یاچاوى ڕەشى فیتنەگەرى سورمەکەشانە؟
ئەم مەى صیفەتى خون خۆرە وا نازک و سورە
یاقوتى لەبە، یا گوڵە، یا قوتى ڕەوانە؟
ناڵاندم و فەرموى کە ئەم ئاوازە حەزینە
یا مەحوى یە، یا بولبولەکەى فەصلى خەزانە

نیمه‌ ئاواڵێ له‌ گۆشه‌ی بێکه‌سی دا خه‌م نه‌بێ
چاکه‌ ئه‌و لێره‌ش وه‌فای هه‌ر ماوه‌، سایه‌ی که‌م نه‌بێ

لاپه‌ڕه‌ی ژینم هه‌موو هه‌ڵده‌یته‌وه‌ تێیدا نییه‌
باسی فرمێسک و هه‌ناسه‌ وشیوه‌ن و ماته‌م نه‌بێ

ڕۆژگاری سپڵه‌ بۆ من بۆسه‌یه‌کی نایه‌وه‌
نه‌مدی هه‌ر تیرێکی ده‌یهاوێ، به‌ره‌و سینه‌م نه‌بێ

ڕه‌نجی دووری دلبه‌رم بۆ کوشتنی من کافی یه‌
گەر لە دنیادا ئەمن هیچ مەینەتی دیکەم نەبێ

کوا ده‌زانێ چه‌ند په‌رێشان و په‌شێوه‌ حاڵی من ؟
ئه‌و که‌سه‌ی گیرۆده‌یی ئه‌گریجه‌ و په‌رچه‌م نه‌بێ

ڕه‌مزی دڵداری له‌ زینێ فێر نه‌بوو یارم ده‌نا
کوا ئه‌وینداری وه‌فاداری وه‌کو من، مه‌م نه‌بێ ؟

کیژی شاریمان له‌خۆی وه‌رگرتووه‌ چارشێوی ڕه‌ش
داخه‌که‌م نه‌مدی له‌وێ مانگێکی ده‌وره‌ی ته‌م نه‌بێ

شادی جارێکی به‌ میوانی نه‌هاتۆته‌ دڵم
ڕه‌نگه‌ خه‌ڵوه‌تخانه‌یی خه‌م شوێنی نامه‌حره‌م نه‌بێ

خۆم ده‌سووتێنم هه‌تا به‌زمی خه‌ڵک ڕۆشن بکه‌م
کێ له‌ ڕێی خه‌ڵکا وه‌کوو شاعیر ده‌سووتێ، شه‌م نه‌بێ

"هێمن"

به جیلوه ی عه کسی تۆ یه دڵ که وا سه رمه ست و خه ندانه
به یادی تۆ وه کوو توتی ، زوبانم شککه ر ئه فشانه

به شه و قی تۆیه مه سروری ، له دووری تۆ یه ره نجووری
گه هێ گه ر خه نده پڕ لێوه ، ده مێ گه ر دیده گریانه

ڕژا سه د دانه ئه شکی ئاڵی چاوی من به سه ر عه کسا
که شایسته ی نیثاری سوره تی تۆ له عل و مه رجانه

ئه گه ر گاهێ به یادم که ی ، گه لێ موشکل نیه چاوم
نه وازش عاده ت و شێوه ی نه تیجه ی شاهی مه ردانه

فه ره ح هات و ئه له م ده ر چوو ، جه فا رۆیی نه ما ماته م
به ڵێ ڕاکردنی ڕێوی له شێری شه رزه ئاسانه

ته شه ککور لازمه ئه وڕۆ له سه ر ناری له بۆ باری
که ته ختی دڵ ئیقامه تگاهی جیلوه ی جانی جانانه

چاوەکەم من بۆیە دایم کارو پیشەم زارییە

حاکمی چاوت لەگەڵ من مایلی غەدارییە

شۆڕش و ناڵینی کەس بێ وەجھو بێ عیللەت نییە

ئاھی من فەریادی بولبول ئیشی بێ غەم خوارییە

من ھەر ئەو رۆژە دەسم شۆری لەڕۆحی خۆم کەدیم

حەزرەتی خوون خواری ئەبرۆت مەشرەبی خوونخوارییە

گەر دەپرسی بۆچی بێ نەشئەو مەلوول و عاجزی

روومەتی زەردم عەزیزم شاھیدی بێ بارییە

کەم بە خەندە بێ بەلامۆ حەیفە تەعنەم لێ دەدەی

لێم گەڕێ توبێ و خودا ئەم جارە دەردم کارییە

دڵ لەشامی پەرچەمی رووتا بەدایم بێ خەوە

چونکە کێشکچی لەشەودا عادەتی بێدارییە

حیکمەتی پڕ مەسئەلەی کوڵمت لەبۆ کێ حەل دەبێ؟

ھەر سەحیفە سەد ئیشارەو رەمزی تێدا جارییە

خاڵی رووخسارت ھیدایەت بەخشە، شەرحی زوڵفەکەت

قازی ئاسا حاشیەی ئەگریجەگەکانت لارییە

رووت وەکوو ئاتەش موژەت وەک شیشە ئەبرۆت قیمەکێش

میڕوەحەت زولف و کەبابت جەرگی پارەی نارییە

نەمردم من ئەگەر ئەمجارە بێ تۆ

نەچم،شەرتبێ،هەتا ئەم خوارە بێ تۆ

دەروونم خاڵی یە،وەک نەی دەناڵێ

هەوارێکی چ پڕ هاوارە بێ تۆ

بیناییم کوێرە،هەڵنایێ بە ڕوی کەس

موژەم یەک یەک دەڵێی بزمارە بێ تۆ

هەموو ئەعضایی ناڵینم دەناڵێ

سەراپام میثلی مۆسیقارە بێ تۆ

قەسەم بەو شەربەتی دیداری پاکت

شەرابم عەینی ژەهری مارە بێ تۆ

لە کن تۆ خاروخەس گوڵزارە بێ من

لەکن من خەرمەنی گوڵ خارە بێ تۆ

لەکن من با وجوودی ناس و ئەجناس

کەسی تێدانییە ئەم شارە بێ تۆ

هەتا تۆم ئاشنا بوی،ئاشنام بوون

ئەمێستا مووبەمووم ئەغیارە بێ تۆ

هەموو رۆژێ لەتاو هیجرانی ئەمساڵ

تەمەننای مردنی پێرارە بێ تۆ

لە حەسرەت سەرووی قەدت چاوی(نالی)

دوو جۆگە،بەڵکو دوو روبارە بێ تۆ

نالی

ژياننامه سواره ئيلخانی زاده

 

خوێندوه‌ی شيعری (شار) ی سواره‌ی ئيلخانی زاده
     

چه‌ند نموونه‌ له‌ هۆنراوه‌کانی مامۆستا سواره‌ی ئێلخانیزاده

جوتیار تۆفیق هه‌ورامی
   

شیعری «دووی ڕێبه‌ندان»ی سواره‌ی ئێلخانیزاده‌ و چه‌ند سه‌رنجێک
     

سواره‌ی ئێلخانی‎زاده و چاپی به‌رهه‌مه‌کانی‌   بریا کاکه‌سووری
ژياننامه سواره ئيلخانی زاده

“ كاكه‌ سوار“ كوڕی ئه‌حمه‌دئاغای ئیلخانی زاده‌ له‌ ساڵی 1937 له‌ دێی تورجان له‌ دایك بووه‌. پاش ساڵێك له‌ گوندی قه‌ره‌گوێز نیشته‌ جێ ده‌بن. سواره‌ خوێندنی سه‌ره‌تایی له‌ لای ماموستای تایبه‌تی ده‌ست پێ كردووه‌ و پاشان له‌ بۆكان و ته‌ورێز درێژه‌ی به‌ خوێندن داوه‌ و له‌ زانستگای تاران باوه‌ڕنامه‌ له‌ بواری ماف دا وه‌رگرتووه‌.

شێعرو نووسراوه‌كانی له‌ گۆواره‌ به‌ ناوبانگه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی ئێران سخن و كوردستاندا چاپ كراون, ئه‌وجا له‌ به‌شی كوردی ڕادیۆ تاران دامه‌زراوه‌ و بۆته‌ به‌رپرسی به‌رنامه‌ی تاپۆبۆمه‌لێڵ. له‌و ڕێگایه‌وه به‌شێك له‌ جوانترین شاكاره‌كانی ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ ده‌نگێكی گه‌رم و شێوه‌یكی وه‌ستایانه‌ بڵاوكردۆته‌وه, ئه‌وه‌ش له‌ كات و زه‌مانێكدا كه‌ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌ر شتێك به‌ زمانی كوردی زیندان و جه‌زره‌به‌ی له‌ دوا بووه‌.

له‌ شه‌وه‌زه‌نگی بێ ده‌نگی دا له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان شێعرو په‌خشانه‌كانی به‌ تایبه‌ت له‌ ناو لاوه‌كاندا بیروهزر دروست ده‌كا!

“ خه‌وه‌به‌ردینه‌ , شار, كچی به‌یان“ ئه‌سكه‌نده‌ر شاخی هه‌یه‌, كه‌ویار“ تاكه‌ شێعر و په‌خشانی به‌ناوبانگن, شانۆنامه‌ی “ سه‌یده‌وان“ و لێكۆڵینه‌وه‌كانی له‌ مه‌ڕ ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ تایبه‌ت ئه‌ده‌بیاتی زاره‌كی كوردی له‌ ته‌ك شێعره‌كانی فارسی دا هێزوتوانای شاعیر و نووسه‌ر و رۆشنبیرێك ده‌نووینن كه‌ جێگای هه‌رده‌م سه‌وز ده‌مێنێ.

تاپۆبۆمه‌لێڵ له‌ تاران و رۆژێك له‌ رۆژان له‌ به‌غدا دوو پروگرامی به‌پێز و ڕه‌نگین بوون كه‌ له‌ هه‌ر دووك لا باشترین ده‌نگه‌كانی شێعر و ئه‌ده‌بیاتی كوردیان بڵاو ده‌كرده‌وه, له‌وێ كوردستان موكریانی و عه‌بدوڵا په‌شێو ده‌نگیان هه‌ڵده‌بڕی, لێره‌ش عه‌لی حه‌سه‌نیانی و فاتخ شێخ ئولئیسلامی!

سواره‌ ئیلخانی زاده‌(سواره‌), عه‌لی حه‌سه‌نیانی(هاوار) و فاتح شێخ ئولئیسلامی(چاوه) سێ چوكڵه‌ی شێعری نوێی كوردی له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان پێکده‌هێنن و ئه‌وانه‌ له‌ گه‌ڵ عومه‌ر سوڵتانی(وه‌فا) مه‌یدانی شێعری كوردییان پان و به‌رینتر و ڕه‌نگین تر کرد!

سواره‌ به‌ منداڵی دووچاری نه‌خۆشی ده‌بێ و پاش سێ ساڵ له‌ جێگادا كه‌وتن, ژیان له‌ ئامێز ده‌گرێته‌وه, به‌ڵام ژان له‌ هه‌موو ساڵه‌كانی ژیانیدا له‌ گه‌ڵی گه‌وره‌ ده‌بێ! زیندان و زیندانبانه‌كانی ڕژیمیش له‌شی تێك ده‌شكێنن, هه‌تا سه‌رئه‌نجام له‌ نێوان ڕێگای ئێداره‌ی ڕادیۆ و ته‌له‌وزیۆن و ماڵه‌كه‌یدا له‌ لایه‌ن هاوكارێكی خۆیه‌وه به‌ر ماشێن ده‌درێ و چه‌ند رۆژ پاشان له‌ زستانی 1354(1975) دواده‌مه‌كانی ژیانی ته‌واو ده‌كا و به‌ره‌ و بۆكان ده‌یگه‌ڕێنه‌وه‌ و له‌ گومبه‌زی گوندی حه‌مامیان له‌ سه‌ر به‌رزاییكی وه‌ك ناله‌شكێنه‌ به‌خاكی ده‌سپێرن, زیره‌ك و سواره‌ له‌ سه‌ر دوو به‌رزاییه‌وه‌ ده‌ڕواننه‌ یه‌ك .سواره‌ی ژین كورت به‌ ته‌مه‌ن درێژی له‌ ناو فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بیاتدا ده‌مێنێته‌وه, به‌ تایبه‌ت ئه‌ده‌بیاتی گه‌له‌كه‌ی خۆیدا.

ئه‌وه‌ش بگوترێ تاقانه‌ كوڕی سواره‌ له‌ ته‌مه‌نێكی كورتدا له‌ هوله‌ند دڵی له‌ وه‌ستان ده‌كه‌وێ وداستانێكی تراژیك وه‌ك سه‌یده‌وان به‌ چه‌شنێكی تر له‌ یاددا دروست ده‌كا.

ژیانی ڕێڕه‌وانی شێعری نوێی كوردی خۆی رۆمانێكی دڵته‌زین ده‌نوێنێ, دوای سواره‌، عه‌لی حه‌سه‌نیانی له‌ پاش ژیانێكی پڕ ئازار له‌ هه‌نده‌ران دڵی له‌ وه‌ستان ده‌كه‌وێ و ته‌رمه‌كه‌ی خاكی دانمارك دیگرێته‌ خۆی. “چاوه‌“ش كه زه‌مانێك ده‌نگی هه‌ڵده‌بڕی و بۆ هه‌موو کوردستان هاواری ده‌كرد: “ فه‌رشی ماڵه‌كه‌م پڕی خشت وخاڵ و ڕاته‌كاندنی گه‌ره‌كه‌“, ئه‌مرۆ هه‌ر چوار سووچی فه‌رشی ماڵه‌كه‌ی به‌رداوه‌ و ڕه‌نگه‌ ئاوڕ لێ دانه‌وه‌ش لای گران بێ، وه‌فاش پاش ئازارێکی چه‌ند ساڵه‌ ژیانی کۆتایی پێهات. یادیان گه‌رم و زیندوو.                         

               برایم فه‌رشی 

به‌رهه‌می چاپكراو

-         خه‌وه‌ به‌ردینه‌ ( سه‌رجه‌می شێعره‌كانی كوردی و فارسی)

-         تاپۆ و بوومه‌لێڵ(به‌رهه‌می پێشكه‌شكراو له‌ ڕادیو كوردی تاران)

 
 

محه‌مه‌د سه‌عید نه‌جاری «ئاسۆ»

له‌ جۆزه‌ردانی ساڵی 1335 (1956) له‌ ئاوایی ساروقامیش به‌شی فه‌یزوڵابه‌گی بۆكان له‌ دیك بووه‌. خۆی ده‌ڵێ: « باوكم مه‌لایه‌, پێش چوونه‌ قوتابخانه‌ له‌ گه‌ڵ كتێب و قه‌ڵه‌م و جه‌وهه‌ر ئاشنا بووم, به‌ تایبه‌ت كتێبی كوردی.» له‌ گوندی ساروقامیش وشاری سه‌قز وبۆكان ده‌رسی خوێندووه‌ و سڵی 1355 (1976) بۆته‌ ماموستای قوتابخانه‌ له‌ ئاویی جامه‌رد. ساڵی 1371 (1992) لیسانسی ئه‌ده‌بیاتی فارسی له‌ زانستگی ورمێ وه‌رگرتووه‌ وپاشان ساڵی 1378 (1999) له‌ زانستگی ئازادی ته‌ورێز بۆ ده‌وره‌ی فه‌وقی لیسانس وه‌رگیراوه‌. خۆی له‌ نامه‌یه‌كدا ده‌ڵێ: « زمانی كوردیم پێ له‌ هه‌موو ئه‌و زمانانه‌ی كه‌ به‌ ده‌رس خویندوومن فارسی, ئینگلیسی وعه‌ره‌بی خۆشتر بووه‌. به‌خته‌وه‌رم ئه‌گه‌ر به‌ شاعیرێكی كوردم حساب كه‌ن. پێموایه‌ زمانی زگماكی باشترین كه‌ره‌سه‌ی ده‌ربذینی هه‌ستی شاعیرانه‌یه‌, به‌ڵام ناو به‌ناو شیعری فارسیم گوتوه‌, ئه‌ویش هی ئه‌وه‌ بووه‌ خوێنه‌ركه‌م فارس بووه‌.» هه‌روه‌ها سه‌عید نه‌جاری ده‌ڵێ: « سێ كوڕم هه‌ن و سێ كتێبیشم نووسیوه‌.» سه‌عید وه‌ك ماموستا له‌ خوێندگه‌كانی ناوه‌ندی بۆكان ده‌رس ده‌ڵێته‌وه‌ و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی بۆكانه‌ و له‌ گۆواره‌ كوردیه‌كانی ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ به‌رهه‌مه‌كانی چاپ كراوه‌ و به‌شداری كۆڕ وكۆمه‌ڵ وكونگره‌كانی پێك هاتوو له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان بووه‌. به‌رهه‌مه‌كانی بریتین له‌ :

ته‌وژمی خه‌یڵ(كۆمه‌ڵه‌ شیعر)چاپی تابش ساڵی 1368 ته‌ورێز!

گه‌زیزه‌(كۆمه‌ڵه‌ شیعر) ساڵی 1378 چاپی شعاغ ته‌ورێز)

نه‌ورۆز (شیعر) ئاماده‌ی چاپ!

رثبوار(رۆمان) ئاماده‌ی چاپ.

بیستنی به‌سه‌رهاتی ژیانی سه‌ید كامیل ئیمامی (ئاوات) له‌ زمانی خۆیه‌وه, وێنه‌یه‌كی ساڵانی دوورمان بۆده‌نخشێنێ: « له‌ ساڵی 1282ی هه‌تاوی(1903) له‌ گوندی زه‌نبیل له‌ بنه‌ماڵه‌ی سه‌یدانی زه‌نبیل له‌ دایك بووم, له‌ شێعردا نازناوی ئاوات م بۆخوم  هه‌ڵبژاردووه‌, بابم خوالێخۆش بوو, سه‌ید عه‌بدولحه‌كیم كوڕی سه‌ید عه‌بدولكه‌ریمی زه‌نبیله كه هه‌ردووكیان له‌ ڕێبه‌ران و به‌ڕێوه‌به‌رانی ته‌ریقه‌تی نه‌قشی و قادری بوون, له‌ نێو خوێنده‌وار ومه‌لا وفه‌قێ دا چاوم كراوه‌, قامكی باب ومام وكه‌س وكاری خوێنده‌وار پشت پشتیان بۆكردم, له‌ ساڵی 1291(1912) دا له‌ لای مه‌لا مه‌حموودی مه‌شهور به‌ مه‌لا ڕه‌شه‌ له‌ زه‌نبیل ده‌ستم كرد به خوێندنی سیپاره‌ و ده‌رسه‌ فارسی و عه‌ره‌بیه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه و پاش دو سێ ساڵ له‌ خزمه‌ت كاكم دا خوالێخۆشبو سه‌ید محه‌مه‌د نورانی چووینه‌ خزمه‌ت مامم مه‌رحومی حاجی بابه‌ شێخ له‌ ئاوایی جه‌میان بۆ خوێندن, دو ساڵ له‌ وێ بوین و چوینه‌ دێی تورجان و له‌ لای ماموستا مه‌لا سادقی واسق بیلا درێژه‌مان به‌ خوێندن دا, دوای ساڵ و نیوێك هاتینه‌وه زه‌نبیل و له‌ خزمه‌ت ماموستا مه‌لا عه‌بدوڵای فه‌هیمی ناسراو به‌ مه‌لای ده‌رزیوه‌لی دا خوێندمان, تا ماموستا ماڵی رۆیشت بو ئاوایی كانی سێو كه‌ هه‌ر له‌وێ ئه‌مری خودای به‌ جێ هێنا و ماوه‌ی ساڵێك بێ ده‌رس ماینه‌وه و پاش ئه‌و ساڵه‌ له‌ گه‌ڵ برای زۆر خۆشه‌ویست و به‌رێزو له‌ گیانم شیرین تر كاك هه‌باس ی مه‌شهور به حه‌قیقی چووینه ئاوایی باغچه‌ی سه‌ر به شاری مه‌هاباد و له‌ خزمه‌ت ماموستا مه‌لا سه‌ید كه‌ریمی موده‌ریسی له‌ خوێندن هه‌ڵچووینه‌وه, یه‌كمان گرت و جا وه‌ره‌ ده‌رسان بخوێنه‌ و ده‌وران وه‌كه‌ و هه‌رچی شیعری بیستووته‌ ونه‌ت بیستووه‌ شێوی كه‌و وردی ده‌وه. شیعرمان ده‌كوت و به‌ ده‌سته‌وام تاریفی یه‌كترمان ده‌كرد, مه‌گه‌ر له خه‌وتن دا ده‌نا هه‌ر موشه‌رعێن و شه‌ڕه‌ شیعر و گاڵته‌ وگۆرانی و خۆشی بو, ئه‌وه‌نده‌مان دڵ خۆش بوو هه‌رچیمان ده‌خوێند زۆر زوو له‌ به‌رمان ده‌كرد وماموستا زۆرمان لێ رازی بو, هه‌روه‌ها ئێمه‌ش به‌ ته‌واوی له‌ ژیانمان رازی بووین, چه‌ند جاری دیشم گوتووه‌ به‌ قه‌ولی كوردی سه‌دبریا هه‌ر ئه‌وده‌م مردبام چونكی نه‌ له پێشدا خۆشی وام دیبو, وه‌ نه‌ له پاشان توشی هاتمه‌وه ئه‌و سه‌رده‌مه‌ كه ساڵێك بو وه‌ك باغچه‌یه‌كی سه‌وز و پڕ گوڵ وایه‌ له كێڵگه‌ی كه‌س نه‌كێڵ و به‌رده‌ ڕه‌قی ژیانمدا. له‌ ساڵی 1309(1930)دا به‌ هۆی ناساغی بابمه‌وه ده‌ستم له‌ خوێندن هه‌ڵگرت و ژنیان بۆ هێنام و سه‌رئه‌نجام له‌ ساڵی 1313(1934)دا بابم وه‌فاتی كرد و دوای ساڵێك ماڵم چووه ئاشی چۆمی زه‌نبیل و ساڵێك له‌وێ بوم و به‌ كشتوكاڵ رامبوارد و منداڵم بون به‌ ریشه‌وه دوایی ماڵم چووه‌ دێێ گه‌ردیگلان. ڕه‌نگه دۆسته‌كانم بزانن كه‌ له سه‌ره‌تای ژیانمه‌وه به ده‌ست و قه‌ڵه‌م و نووسین و گوتن وچه‌ك دژی شاو رژیمه‌كه‌ی كارم كرد وماڵم هه‌ر له گه‌ردیگلان بوو, له‌ ساڵی 1325(1946) به‌ ده‌ست به‌كرێ گیراوه‌كانی په‌هله‌وی گیرام و خرامه‌ به‌ندیخانه‌و ماوه‌ی دو ساڵ له‌ زیندانه‌كانی بۆكان و سه‌قز وورمێ ومه‌هاباد دا مامه‌وه‌, له‌ سه‌ره‌تای 1327(1948)دا ئازادكرام و هاتمه‌وه ماڵێكی سارد وسڕو بێ نان وئاو, چوونكه‌ منداڵه‌كانم ورد بوون و ته‌نیا كاكم پێیان ڕاده‌گه‌یشت, ئه‌ویش خۆی ده‌وڵه‌مه‌ند نه‌بوو به‌ڵام هه‌رچی له‌ پاش منداڵه‌كانی من مابایه‌وه بۆ خۆی و منداڵه‌كانی ده‌یان خوارد, ئیتر ماڵم بۆ خڕنه‌كراوه‌ و قسه‌ی خۆمان بێ پێشم خۆش نه‌بوو وه‌خڕی كه‌م, به‌شی ئه‌وشێوه‌م ببوایه‌ بۆ سبه‌ینێ ده‌مگوت: خودا گه‌وره‌یه وئێسته‌ش هه‌روام. له‌ ساڵی 1329(1950)دا ماڵم چووه‌ ئاوایی جه‌میان و ساڵی 1330(1951) چوومه‌ ئاوایی زه‌نبیل و ساڵی 1332(1953)چوومه ئاوایی شێخ چۆپان هه‌ر له‌و ناوچه‌ و ساڵی 1333(1954) هاتمه‌وه دێی قاقڵاوا دراوسێی زه‌نبیل و ئێستاش هه‌ر له‌و گونده‌م و خه‌ریكی كشت و كاڵم و له‌ باره‌ی هه‌ژاری و ده‌وڵه‌مه‌ندی ماڵییه‌وه وه‌ك مه‌لا گوته‌نی, به‌ردێكی قورس له‌ حه‌وشه‌ی خۆمانه به‌ جه‌وانی نه‌مده‌توانی به‌رزی كه‌مه‌وه و ئێستاش, كه‌ پیریش بوم هه‌ر بۆم به‌رز نابێته‌وه كه‌ وایه‌ هه‌ر وه‌ك خۆمم.»

سه‌د به‌هار ئێسته‌ به‌ قوربانی چله‌ی زستانه‌

رۆژی ئازادی هه‌ڵات كاتی له‌ خه‌و هه‌ستانه‌

نیشتمانه‌ بۆته‌ به‌هه‌شت, سه‌وزه وڵات وده‌روده‌شت

گه‌رچی زستانه‌ به‌ڵام چه‌شنی به‌هارستانه‌

««««»»»»

مافی خۆمه لێم گه‌ڕێن با هه‌روه‌ها بێچاره‌ بم

مه‌سخه‌ره‌ی دۆم و ودڕاجی ئه‌م سه‌ر و خواره‌بم

مه‌مكه‌نه‌ به‌رموور له به‌رچاوان به‌ ده‌نگ و باسه‌وه

با وه‌پشت گوێم خه‌ن جووانان لێم گه‌ڕێن با گواره‌ بم

هه‌روه‌كوریشێكی بێ ئیش جوانه‌ هه‌ر له‌و خواره‌ بم

گۆڕینه‌وه‌ی نامه‌ی شیعری به‌ زمانی كوردی, سه‌ر ڕای بوونی ده‌سته‌ڵاتی ساواك وهێزه‌كانی سه‌ركوت, پێوه‌ندی ئه‌ده‌بی نێوان شاعیران و بڵاوكردنه‌وه‌ی وێژه‌ی كوردی و جێگای ئاوات له‌و سه‌رده‌مه‌دا ده‌رده‌خا:

ده‌بێ قوربانی وته‌ی نه‌غزت بم

به‌ فیدای گه‌وهه‌ری پڕمه‌غزت بم

دڵ له‌ دوریت له‌ خرۆشی تۆیه      

واخه‌مین حه‌ڵقه‌ی به‌ گۆشی تۆیه‌

مه‌لا شێخ عه‌لی سوننه‌ته‌یی (خه‌مین)

دڵی وێران و شیعره‌كانی تۆش      

هه‌روه‌كوو جه‌رگی خۆمه‌ توی به‌ توێ

……

باشه‌ چیدی سه‌رت نه‌ێشێنم     

هه‌ربژی به‌و زووه‌ له‌شت نه‌پوێ

خاڵه‌ بۆ دۆستیت هه‌تاماوه      

وه‌كوو كێوه‌ له جێی خۆ نابزوێ

حاجی سه‌یید محه‌مه‌د ئه‌مینی به‌رزنجی (خاڵه‌مین)

**********************

ئیمامی نامه‌كه‌ی نامی گه‌یشت ونامه سه‌رچاوم

له‌دووری تۆ ده‌بارێ داییما فرمێسكی خوێناوم

به‌ بێ مانگی موباره‌ك لێم حه‌رامه چاوه‌كه‌م بێ تۆ

پڵاووگۆشت ودۆڵمه‌ومه‌شكه‌فی و فرنی و هه‌لیماوم

….

له‌ ڕێگای عیشقی تۆدا ڕه‌هڕه‌وانت هیچی ناوه‌ستن

هه‌موویان كامیلن وه‌ك تۆ, نه‌ هه‌ر من سه‌ر له‌ پێناوم

ئه‌گه‌ر وابێ ئه‌وه‌ی دۆستی حه‌قیقی بێ له‌ بیر ناچێ

به‌ قه‌ولی كاعه‌زیز بێتونه‌یه پێڵاوی سه‌رچاوم

عه‌بباسی حه‌قیقی(كاكه‌ هه‌باس)

**********************

 

ئه‌تۆی ئاودێری باغچه‌ی وێژه‌وانی    

له‌ باخی وێژه‌دا تۆی باخه‌وانی

ئه‌تۆی پیری به‌بیری به‌یت وباوان     

له‌ تۆڕا ئاوه‌دان بوو به‌یت و باوان

…..

ئیمامی تۆ نه‌مامی باخی وێژه‌ی       

نه‌باتی زاری بێره‌ ومرخ وچێژه‌ی

دڵت گه‌ش بێ له‌شت ساغ وسه‌رت به‌رز 

هه‌موو رۆژو هه‌موو مانگ وهه‌موو وه‌رز

بۆكان: ئیبراهیم ئه‌فخه‌می 15/3/1363هه‌تاوی

**********************

سه‌رده‌مێ تۆبولبولی ده‌نگ خۆشی ئه‌م گوڵزاره‌بوی

بولبولێكی وا كه‌ له‌م گوڵزاره‌ هه‌ر گوڵچین بووه‌

خۆم كه خه‌مبارم سه‌یید پێم وایه‌ گشت كه‌س وه‌ك منه‌

لاله‌ لای وایه‌ دڵی دنیا به‌ خوێن ڕه‌نگین بووه‌

مه‌هاباد: سه‌ییدعه‌بدوڵقادر سه‌یاده‌ت سه‌یید1364هه‌تاوی

**********************

نامه‌كه‌ی نامی كه‌ حاكی لوتفی سه‌رشار بووگه‌یی

شیعری ڕێكت مه‌رهه‌می قه‌له‌بی بریندار بوو گه‌یی

داری پڕبه‌رگ ولقی دڵ زه‌رد وزارو وشك ورووت

شیعری ئاوداری جه‌نابت ئاوی جۆبار بوو گه‌یی

بۆمنی به‌دبه‌خت وبێچاره‌ وزه‌لیل وپڕله‌ غه‌م

نامه‌كه‌ت ده‌سكێك گوڵی بۆن خۆش وبێ خار بوو گه‌یی

واسیته‌ی قاسیدله‌وه‌ختی فكرو ئه‌ندیشه‌ وخه‌یاڵ

كاغه‌زت بۆمن چه‌كیده‌ی فكری ئه‌حرار بوو گه‌یی

لوتفی بێ حه‌ددو حیسابت قووه‌تی ئیخلاسمه‌

شیعره‌كانت باعیسی فرمێسكی خۆینبار بووگه‌یی

من وه‌كوو حه‌زره‌ت له‌ شیعرا كامیل وبێ عه‌یب نیم

شیعری بێ عه‌یبت كه‌ مایه‌ی عوجبی حوززار بوو گه‌یی

سواره‌ ئیڵخانی زاده‌ (سواره‌)

**********************

شیعروهه‌ڵبه‌ستی كامیل شا نیازیان به‌وه‌ نیه‌ من وسه‌دمنی ونیومنی وه‌ك من بڵێن باشه‌, نه‌خێر عه‌تر خۆی ده‌رده‌خا و پێی ناوێ عه‌تار به‌ ته‌لاق وسوێندخواردنه‌وه‌ ڕه‌ش بێته‌وه كه‌ عه‌تری چاكه‌. به‌ بیروڕای من هێچ بوێژێكی كورد وه‌ك كاك كامیل ناتوانێ به‌هاری كورده‌واری وێنه‌ بگرێ, سه‌یریش نیه‌ ئه‌و پیاوه‌ هه‌موو ته‌مه‌نی له‌ لادێ وله‌ كوێستانی كوردستان ژیاوه‌ و زه‌ینی زۆر روونه‌ و هه‌رچی ده‌یبینێ ده‌توانێ له‌ مێشكیدا بێ كه‌م كه‌سری عه‌نباری بكاو زۆر به‌ ئامان و زامان نیشانمانی بداته‌وه‌.

شاگردێكی بچوكی سه‌ید كامیل, عه‌بدولڕه‌حمان هه‌ژار  كه‌ره‌ج 18/9/64

سه‌ید كامیل بێجگه‌ له‌ شاعیران ونوسه‌ران دۆستی نزیكی زۆر له‌ هونه‌رمه‌ندان بووه‌. زیره‌ك و كامیل وه‌ك ده‌نگ خۆش و شاعیر ئه‌ویش له‌ ناو دیوه‌خانی شێخه‌كانی زه‌نبیل, پله‌وپایه‌ی گۆرانی كوردیان به‌رز كرده‌وه. دۆستایه‌تی پیری ده‌یر سه‌ید كامیل و زیره‌كی دڵ ته‌ڕ تاراده‌یه‌ك بووه‌ كه‌ منداڵه‌كانی زیره‌ك له‌ ماڵی سه‌ید كامیل یان بارگای شێخی زه‌نبیل له‌ دایك بوون.

 سه‌ید كامیلی ئیمامی هه‌تا ته‌مه‌نی 86 ساڵی (1903-1989)ژیا, به‌ڵام به‌وته‌ی خۆی ته‌نیا ساڵێك خۆشی ژیانی چێشت! دیوانی ئاوات ساڵی 1365 له‌ لایه‌ن سه‌ید نه‌جمه‌دین ئه‌نیسی یه‌وه له‌ چاپ دراوه.                     

                                              برایم فه‌رشی- ماڵپه‌ڕی بۆكان

**********************

 

شه‌و           

                                                           سه‌ید كامیل ئیمامی(ئاوات)

نووری رۆخسارت وه‌ده‌رخه‌ ده‌ردی بێ ده‌رمانه‌ شه‌و

زوڵمه‌تی زولفت له‌ سه‌ر رووته‌ له‌ رۆژ میوانه‌ شه‌و

دوێ شوكورمه‌ردانه‌ من ڕێم برده‌ ناو زولفی ڕه‌شی

تابزانن خه‌ڵكی موڵكی دڵ: قه‌ڵای مێردانه‌ شه‌و

هه‌ر له‌ مه‌غریب تا به‌یانی بێ وچان دێت و ده‌چێ

هه‌رله‌ دووی خورشیدی خاوه‌ر وێڵ و سه‌رگه‌ردانه‌ شه‌و

كوێرونابینایه‌ ئێستا ئه‌و له‌ داخی رۆژی ڕووت

بۆیه‌ ڕه‌ش پۆش و فه‌قیر و مات و به‌سته‌زمانه‌ شه‌و

قه‌دری شه‌و چابگره‌ چاوم, شه‌مع و په‌روانه‌ ده‌ڵێن

سۆزوگریه‌ی شه‌مع هه‌ر شه‌و, سووتنی په‌روانه‌ شه‌و

عاشق و مه‌عشوق له‌ رۆژدا خۆده‌پارێزن له‌ خه‌ڵك

گه‌رپه‌نای چاكت ده‌وێ بۆ ئه‌و دوو؟بڕوانه‌ شه‌و

هه‌سته‌ كامیل به‌سیه‌ بێداری بڕۆلێی وه‌ركه‌وه

تاوڵات بێ ده‌نگ وباسه‌ وتا له‌ رۆژ میوانه‌ شه‌و

 

شاری دڵ

سه‌ید كامیل ئیمامی (ئاوات)

من ده‌ڵێم شاری دڵم باغ و گوڵستانه‌ ده‌چم   

عه‌قڵ ئه‌ڵێ ناقه‌سه‌به‌ی شۆرشی مه‌ستانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم نوخته‌یی ئه‌و ره‌زه‌یی ریزوانه‌ ده‌چم

ئه‌و ده‌ڵێ نا ره‌شه‌ جێ راوگه‌یی شه‌یتانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم مه‌سكه‌ن و ئارامگه‌یی جانانه‌ ده‌چم

ئه‌و ده‌ڵێ سه‌ربه‌سه‌ری تێكچووه‌ وێرانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم جێگه‌یی هه‌ر شێت وجنونانه‌ ده‌چم

ئه‌وده‌ڵێ,نا زه‌ده‌یی په‌نجه‌یی په‌ریانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم مه‌ركه‌زی ئه‌سراری حه‌ریفانه‌ ده‌چم

ئه‌ده‌ڵێ جێ ته‌مه‌عی چاوی حه‌سودانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم وه‌ختی خه‌ته‌ر مه‌ئمه‌ن و قه‌ڵغانه‌ ده‌چم

ئه‌و ده‌ڵێ كونكونه‌ جێگه‌ی سه‌ره‌ په‌یكانه‌ نه‌چی

له‌م هه‌موچون و نه‌چونه‌ سه‌ری سوڕما كامیل

من ده‌ڵێم جوانه‌ بچم, ئه‌و ده‌ڵێ واجوانه‌ نه‌چی

 
 

زوڵــــفـــت بـــەقەدتـــدا کــە پــەرێشـان و بــــڵاوە،
ئـــەمـــڕۆ لەمــنی شیـــفـــتە ئـــاڵـــۆز و بــــەداوە

ئـــەم عومرە عەزیزە کە لە بـــۆت نەقـــــد و دراوە
سـەد حەیف و درێغا کە مـوســوڵمـــانـی نەماوە!

عومـرێکـی درێـــژە بەخەیاڵی سەری سوڵفـــت
سەودا و پەرێشانــــم و، ســـەودایـەکی خــــاوە

ھەرچەندە کە ڕوتـــم، بــەخــوا مائیلی ڕووتـــم
بێ بەرگییە عیللەت کەھەتیو مەیلی ھـەتـــاوە

(مانی) نییەتی قووەتی تەسویری بــرۆی تـــــۆ
ئەم قەوسە بەدەستی موتەنەففیس نەکشاوە

بۆچی نەگریم، سەد کەڕەتم دڵ دەشکێـــنـــی!
مەی بۆ نەڕژێ، شووشە لە سەد لاوە شــــکاوە

بـــێ ئیفادەیە مەنعی من ئێســــتاکە لەگریان
بـــۆ عــــاشقــی بێچـــــــارە زووەم ئـــاوە ڕژاوە!

ھــــەر جۆگە و جێگێکی کەوا سور و سوێر بێ
جێــــــی جۆششی گریانی منە و خوێنە ڕژاوە

ســــۆزی دڵمە باعیثی تــاو و کوڵــــی گریـــان
مەعلومە کـــــە ئاگر سەبەبی جۆششـی ئاوە

(نالی) وەکو زوڵفت کە موتیعی بەری پێتـــــە
تێکی مەشکێنە، بـەجەفا مەیخـــــــــــەرە لاوە

تبادل لینک هوشمند
برای تبادل لینک  ابتدا ما را با عنوان ئاوێنــــه و آدرس awenakurd.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.